από το βιβλίο του «Εόρτια Μηνύματα», Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας

Νεαρός, νεαρώτατος ο σήμερον εορταζόμενος σεπτός ιερομάρτυς Ελευθέριος διήλθεν αλληλοδιαδόχως τους τρεις βαθμούς της ιερωσύνης και έφθασε μέχρι του μαρτυρίου. Όταν οι νεαροί συνομήλικοι του έξηκολούθουν ακόμη να παίζουν, ο Ελευθέριος εγίνετο διάκονος της Εκκλησίας του Χριστού. Και όταν οι άλλοι έφηβοι ήρχιζον τας νεανικός των παρεκτροπάς, αυτός εγίνετο ιερεύς, άξιος του βαθμού του «πρεσβυτέρου», παρά το νεαρόν της ηλικίας του. Όταν δε μόλις εισήρχετο εις την ανδρικήν ηλικίαν, έγινεν επίσκοπος εις κάποιαν επαρχίαν του Ιλλυρικού. Και ειργάσθη εκεί με ζήλον και αυταπάρνησιν, κηρύττων τον Χριστόν και το θείον Αυτού Ευαγγέλιον, παρ' όλας τας αντιδράσεις και τας απειλάς των πολεμίων του χριστιανικού κηρύγματος. Δεν ελησμόνησε την παραγγελίαν του Αποστ. Παύλου- «μη επαισχυνθής το μαρτύριον του Κυρίου ημών... αλλά συγκακοπάθησον τω Ευαγγελίω». Και πράγματι δεν απέφυγε τους ονειδισμούς και τους διωγμούς των αντίχριστων, μέχρις ότου ωδηγήθη εις το μαρτύριον και, δια μέσου πολλών και φρικτών βασάνων, εθυσιάσθη υπέρ Χρίστου. Τί όμως διδάσκει ημάς το μαρτύριον του;

1. Διδάσκει πρώτον την θαυμαστήν ωριμότητα, την οποίαν δημιουργεί εις τους νέους το χριστιανικόν φρόνημα. Δεν είμεθα συνειθισμένοι να βλέπωμεν νέους και νέας με σοβαρότητα και σύνεσιν, και δη με την πνευματικήν επίδοσιν του αγ. Ελευθερίου. Ως επί το πλείστον η νεότης είναι ασταθής και επιπόλαια. Με πολλήν ελαφρότητα αντιμετωπίζει την ζωήν. Και θέτει ως σκοπόν της τας απολαύσεις και μόνον. Υπάρχουν βεβαίως και εξαιρέσεις. Υπάρχουν και «μυαλωμένα παιδιά», αμφοτέρων των φύλων, πού έχουν ανώτερα ενδιαφέροντα και προσπαθούν να γίνωνται εργάται του κάλου και δημιουργοί μιας καλυτέρας ζωής δια τον εαυτόν των, την οικογένειαν των και την κοινωνίαν. Εύκολα όμως διαπιστώνει κανείς, ότι αι εξαιρέσεις αύται είναι ακριβώς οι νέοι πού έχουν υγιείς αρχάς εις την ζωήν των Είτε διότι ανετράφησαν «εν παιδεία και νουθεσία Κ υ ρ ί ο υ», είτε διότι τους εδόθη η ευκαιρία να γνωρίσουν τα διδάγματα του Σωτήρος Χρίστου, παρουσιάζουν μίαν έκδηλον διαφοράν από τους άλλους συνομηλίκους των. Και τί λέγω; Μόνον από τους συνομηλίκους των; Συμβαίνει, όχι σπανίως, και ενήλικοι άνθρωποι να φέρωνται και να ενεργούν κατά τρόπον ασύνετον, ενώ νεαραί υπάρξεις βλέπουν με διαυγεστέραν κρίσιν τα πράγματα. Δια τούτο ο Απ. Παύλος καλοτυχίζει τον μαθητήν του Τιμόθεον, «ότι από βρέφους τα ιερά γράμματα οίδε τα δυνάμενα σοφίσαι εις σωτηρία ν» (Β' Τιμ. γ' 15). Είναι πράγματι σπουδαιότατον να απόκτηση ο άνθρωπος από της νεότητας του χριστιανικός αρχάς και πεποιθήσεις. Ομολογουμένως «σοφίζουσι» τον άνθρωπσν αι αλήθειαι της χριστιανικής πίστεως. Και αντιμετωπίζει όλα τα γεγονότα του βίου με το πρίσμα της χριστιανικής εν γένει θεωρήσεως (κοσμοθεωρίας) και αποδεικνύεται τοιουτοτρόπως ώριμος εις κρίσιν και φρόνημα και «σύνεσιν εν πασι»(αυτόθι β' 7).

2. Ο άγιος Ελευθέριος, «μη επαισχυνθείς το μαρτύριον του Κυρίου ημών», απέδειξεν ότι είχε την χριστιανικήν εκείνην κατανόησιν, χάρις εις την οποίαν «την άγαθήν μερίδα εξελέξατο» (Λουκ. ι' 42), Ένας νέος πού προτίμα να ακόλουθη το χριστιανικόν δρομολόγιον εις την ζωήν του, και δεν «επαισχύνεται», και δεν υπολογίζει τας δυσμενείς κρίσεις των ομηλίκων του και εν γένει των αντιθέτου νοοτροπίας ανθρώπων, αποδεικνύει τον εξαίρετον ζήλόν του δια την χριστιανικήν θεμελίωσιν της ζωής του. Και ένας έφηβος πού δεν διστάζει να προβάλλη «το μαρτύριον του Κυρίου ημών», να παρέχη δηλ. ζώσαν χριστιανικήν μαρτυρίαν, δι' έργων και λόγων, είναι ασφαλώς αξιοθαύμαστος δια την προσήλωσίν του εις τα χριστιανικά ιδανικά. Ακριβώς δε ο αγ. Ελευθέριος, με τας χριστιανικάς βάσεις πού έθεσεν εις αυτόν η ευσεβής και αγία μητέρα του Ανθία και, κατόπιν, με την πνευματικήν καθοδήγησιν του Επισκόπου Ρώμης Ανίκητου, έδωκε τον εαυτόν του ολοψύχως εις τον Χριστόν και αφιερώθη εξ ολοκλήρου εις την Εκκλησίαν ως λειτουργός αυτής και εργάτης του Ευαγγελίου. Δεν τον είλκυον άλλα νεανικά και κοσμικά ενδιαφέροντα. Είχεν εκλέξει ως αποστολήν του «το μαρτύριον του Κυρίου ημών» και δεν αντήλλασσε με τίποτε αυτήν την τιμήν και το προνόμιον να εργάζεται δια την στερέωσιν και επέκτασιν της Εκκλησίας και της βασιλείας του Θεού επί της γης.

Διδακτικώτατος, και από της απόψεως αυτής, δι' ημάς. Διότι, ως χριστιανοί, δεν πρέπει τίποτε άλλο να προτιμώμεν από την τιμήν να είμεθα πολίται και εργάται της βασιλείας του Θεού. Ό,τι μας εξωθεί να απομακρυνθώμεν από την χριστιανικήν ζωήν, πρέπει να το αποφεύγωμεν, διότι μας εκβάλλει έξω της βασιλείας του Θεού. Και όσα εμπόδια μας παρεμβάλλονται, προκειμένου να εκτελέσωμεν κάποιο χριστιανικόν καθήκον εις δόξαν Θεού, πρέπει να τα υπερνικώμεν, δια να προάγεται η χριστιανική ζύμωσις του περιβάλλοντος ημών και της όλης κοινωνίας.

3. Μη λησμονώμεν ότι ο Άγιος Ελευθέριος έφθασε αίματος και μαρτυρίου. Και επεσφράγισε την νεανικήν του υπέρ Χρίστου δραστηριότητα με την θυσίαν της ζωής του. Το μαρτυρικόν του τέλος ήλθε να επίστεψη μίαν ζωήν, η οποία ηναλώθη εις «το μαρτύριον του Κυρίου ημών». Ζών δηλ. έδιδε πάντοτε την καλήν και έμπρακτον μαρτυρίαν περί του Σωτήρος Χριστού και της εξαγιαστικής Του δυνάμεως(τ.έ. εν τω προσώπω του έβλεπον οι πάντες πόσον εξαγιάζει και εξιδανικεύει τον άνθρωπον ο Χριστός). Και με τον θάνατον του έλαβε τον στέφανον διπλού μαρτυρίου. Διότι η υπέρ Χριστού μαρτυρία του υπήρξε διπλή. Δια ζωής και δια θανάτου δεν «επησχύνθη το μαρτύριον του Κυρίου ημών».

Δια κάθε χριστιανόν αποτελεί εξαιρετικήν ευτυχίαν να έχη χριστιανά τα τέλη της ζωής του. Άλλα τα χριστιανικά τέλη σπανίως έρχονται εις επισφράγισιν αμαρτωλού βίου. Αι σχετικαί εξαιρέσεις, τας οποίας οικονομεί η αγαθότης του Θεού, επιστρέφουσα εις μετάνοιαν ανθρώπους γηράσαντας εν αμαρτίαις, οφείλονται είτε εις έλλειψιν άλλων προηγουμένων ευκαιριών μετανοίας, είτε εις κάποιαν βαθυτέραν καλήν διάθεσιν του ανθρώπου πού δεν κατώρθωσεν εγκαίρως να ωρίμαση και να εκδηλωθή εμπράκτως. Επί τέλους, αι εξαιρέσεις, ανήκουν εις τας εκτάκτους ενεργείας και επεμβάσεις του Θεού. Ο κανών είναι άλλος. Ενάρετος ζωή να επισφραγίζεται από χριστιανικά τέλη και άθλιος βίος να καταντά εις απώλειαν του αμαρτωλού. Είναι φυσικόν, άλλωστε η εξοικείωσις εις το κακόν να επιφέρη τελικώς σκλήρυνσιν και πώρωσιν εις τον άνθρωπον. Ενώ η εξάσκησις εις το αγαθόν και την αρετήν πλησιάζει τον άνθρωπον εις τον Θεόν.

«Εγγίσατε τω Θεώ και εγγιεί υμίν», λέγει ο θείος Ιάκωβος. Και αντιθέτως, «αντίστητε τω διαβόλω και φεύξεται αφ' υμών»(δ' 7-8). Δηλαδή απαιτείται προσπάθεια και άγων. Προσπάθεια να τείνωμεν και να «φερώμεθα επί την τελειότητα» (Έβρ. ς' 1). Και αγών, δια να ανθιστάμεθα εις τους διαφόρους πειρασμούς και τας πιέσεις του πονηρού. Μόνον τοιουτοτρόπως βαδίζομεν σταθερώς προς το αίσιον χριστιανικόν τέλος, προς την βασιλείαν των ουρανών, εις την οποίαν έφθασεν ο ιερομάρτυς άγιος Ελευθέριος, ακούων πάντοτε, εις όλην του την ζωήν και κατά τον θάνατον του, την παραγγελίαν του Απ. Παύλου, «μη επαισχυνθής το μαρτύριον του Κυρίου ημών».

***

Αγίου Ελευθερίου

(Διάγραμμα ομιλίας)

«Εάν ο υιός ελευθέρωση υμάς, όντως ελεύθεροι έσεσθε»

του μακαριστού Μητροπολίτη Πατρών + Νικοδήμου Βαλληνδρά

από το βιβλίο του «Το κήρυγμα του θείου λόγου»,

Εκδόσεις Ι. Ν. Αγίου Ανδρέου Πατρών, Πάτραι 2004

Είχε ένα διάλογον ο Χριστός «προς τους πεπιστευκότας αυτώ Ιουδαίους».

-Είπε προς αυτούς «εάν μείνητε εν τω λόγω τω εμώ αληθώς μαθηταί μου εστέ και γνώσετε την αλήθειαν, και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς».

-Απόστολος, «σπέρμα Αβραάμ εσμέν και ουδενί δεδουλεύκαμεν πώποτε' πως συ λέγεις ότι ελεύθεροι γενήσεσθε;»

-Πάς ο ποιών την αμαρτίαν δούλος εστί της αμαρτίας.

Αυτή είναι η μεγαλύτερα δουλεία είπεν ο Κύριος.

Από αυτήν ένας μόνον μπορεί να μας ελευθερωση.

«Εάν ούν ο υιός υμάς ελευθέρωση όντως ελεύθεροι έσεσθε».

Ο άγιος Ελευθέριος είχε γνωρίσει τον Χριστόν από την ευσεβή μητέρα του Ανθίαν, και τον επίσκοπον Ρώμης Άνίκητον. Προόδευσεν εν τη κατά Χριστόν ζωή και εξειλίχθη μέχρις αναδείξεως εις επίσκοπον εις τινα περιοχήν του Ιλλυρικού. Δεν ήτο κατ' όνομα μόνον Ελευθέριος. Ήτο Άγιος. Απελεύθερος Χριστού (Α' Κορ. 7.22). Όντως "ελευθέριος" τελείως αδέσμευτος (υπό του Χριστού χειραφετηθείς) από πάσαν επ' αυτού τυρρανικήν εξουσίαν του διαβόλου. «Εάν ο υιός υμάς ελευθέρωση, όντως ελεύθεροι έσεσθε».

Δώρον Θεού η ελευθερία. Αλλ' η χρήσις αυτής ποία;...

Διάστροφος υπό πολλών η αντίληψις της ελευθερίας και της χρήσεως αυτής ως ασυδοσίας το δήθεν «δικαίωμα» και το αίτημα της καταργήσεως παντός φραγμού δεν ισχύει.

«πάντα μοι έξεστιν, άλλ' ου πάντα συμφέρει»

«πάντα μοι έξεστιν, άλλ' ουκ εγώ εξουσιασθήσομαι υπό τίνος»

«έλευθερωθέντες από της αμαρτίας, δουλωθέντες δε τω Θεώ έχετε τον καρπόν υμών εις αγιασμόν, το δε τέλος ζωήν αιώνιον» (Ρωμ. 6.22). Τα γαρ οψώνια της αμαρτίας θάνατος το δε χάρισμα του Θεού ζωή αιώνιος εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών».